جمع بین روایات روزه مسافر در روز

روایات درباره مسافری که در روز ماه رمضان از وطن خارج می شود بسیار مختلف است. در این نوشتار درصدد جمع بین دو دسته از آنها هستیم که رابطه‌اشان عام و خاص من وجه است. دسته‌ای که بین قبل از ظهر و بعد از ظهر تفصیل داده و حکم به افطار قبل از ظهر و اتمام بعد از ظهر کرده است و دسته‌ای که بین تبییت نیت در شب و عدم تبییت نیت تفصیل داده و حکم کرده که اگر مسافر در شب قصد سفر کرده وظیفه‌اش افطار است و اگر قصد سفر نکرده وظیفه‌اش اتمام است. توضیح اینکه در مقام دو صحیحه حلبی[2] با منطوق و صحیحه محمد بن مسلم[4] دلالت می...

ادامه مطلب...

اشکال به تعین ارجاع به میت توسط حی در غیر از مسئلۀ تقلید

قریب به اتفاق فقها در مسئله بقای تقلید بر میت اعلم، بر این عقیده‌اند که در خصوص این مسئله، ابتدا باید نظر مرجع حیّ را پرسید که بقای بر میت اعلم چه حکمی دارد، جایز است یا واجب و یا حرام؟ روی مبنای فقهای سابق که حکم مسئله دو احتمالی بود، احتمال وجوب تقلید از میت اعلم و جواز تقلید از وی، اصل جواز نسبت به حیّ مسلم است و نسبت به میت دوری و قهرا در این مسئله باید به حیّ رجوع کرد، شبیه به وجوب و جواز تقلید ابتدایی از اعلم که عقلا باید در این مسئله به اعلم مراجعه شود و تکلیف را روشن کند که آیا تقلید اعلم...

ادامه مطلب...

چارچوب حقوق زوجۀ کتابیه

برخی از فقهیان، ازدواج با زنان اهل کتاب را جایز می‌دانند. حال بنا بر جواز این ازدواج، آیا تمام حقوق زوجیت برای چنین زوجه‌ای ثابت می‌شود؟[1] اثبات جمیع حقوق برای زوجۀ کتابیه  به نظر فقیهانی چون شهید ثانی در قواعد[2] و دیگرانی چون محقق کرکی[3] و کاشف اللثام[4]، تمام حقوق زوجیت برای زوجۀ کتابیه ثابت است. دلیل این حکم اصل ثبوت حقوق زوجیت برای هر زنی است که عنوان زوجه بر او صدق کند. همان‌‌گونه که ادلۀ حقوق زوجه نیز مطلق است و هر زوجه‌ای که در چارچوب شرع ازدواج با او صحیح باشد را شامل می‌شود؛ حتی زوجۀ کتابیه....

استثنا از جواز نیابت از مکلف زنده در عبادات

نیابت از مکلف زنده در عبادات واجب مثل نماز، روزه و... جایز نیست[1]؛ چراکه صحت عبادات مبتنی بر وجود امر شارع است و امر شارع به خود مکلف متوجه است؛ نه شخص دیگری به جای او؛ بنابراین امتثال امر، به واسطۀ عمل شخص دیگری حاصل نخواهد شد. البته این حکم یک استثنا دارد: استثنا از حکم عدم جواز نیابت از زنده تنها در حج است که می‌توان از مکلف زنده نایب شد؛ البته به شرط آنکه مانعی از انجام حج برای مکلف وجود داشته باشد؛ مثل مریضی، یا حضور دشمنی که باعث ایجاد ترس از حفظ جان برای مکلف باشد...

زمان مخصوص رمی جمرات و یک استثنا از آن

رمی جمرات در شب جایز نیست. این حکم مورد تصریح فقهای شیعه قرار گرفته است؛ سید مرتضی، سلار، ابوالصلاح، ابن حمزه، علامه در ارشاد، تحریر [1] به این حکم تصریح کرده‌اند و به نظر شیخ طوسی، حتی اگر حج‌گزار در طول روز موفق به انجام این واجب نشد، در روز بعد قضا می‌کند، ولی شب رمی نمی‌کند.[2]  دلیل این حکم، روایات است. بررسی دلیل مسأله در این رابطه دو دسته از روایات وارد شده‌اند: دستۀ اول: وقت از طلوع تا غروب آفتاب است. روایاتی همچون صحیحۀ منصور بن حازم و ابو بصیر از امام صادق علیه السلام که می‌فرماید: أَبُو...